Điều kiện mua nhà ở xã hội (NOXH) hiện tại như thế nào?

Nhà ở xã hội (NOXH) là gì?

Nhà ở xã hội (NOXH) là một hình thức nhà ở (căn hộ) được Nhà nước hỗ trợ xây dựng và cung cấp cho những đối tượng thuộc chính sách ưu tiên trong xã hội (người dân có thu nhập trung bình thấp, công chức nhà nước chưa có chỗ ở ổn định…). Mục đích đó là giúp cho họ có thể thuê hoặc mua được một căn nhà ổn định, an toàn với giá cả phải chăng hơn nhà đất trên thị trường. Qua đó đáp ứng nhu cầu nhà ở của những người khó khăn trong xã hội và giảm bớt áp lực về nhà ở đối với tầng lớp có thu nhập thấp.

Theo Luật Nhà ở tại Khoản 7 Điều 3 quy định: Nhà ở xã hội có sự hỗ trợ của Nhà nước nhưng phải đáp ứng được tiêu chuẩn về diện tích, cụ thể:

Loại 1: Nhà chung cư.

Đối với căn hộ trong nhà chung cư, việc thiết kế và xây dựng phải tuân thủ theo kiểu khép kín và đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng được quy định. Diện tích sử dụng của mỗi căn hộ cần đạt tối thiểu 25m2 và không vượt quá 70m2, đảm bảo phù hợp với quy hoạch xây dựng đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Loại 2: Nhà liền kề thấp tầng.

Trong trường hợp nhà ở liền kề thấp tầng, tiêu chuẩn diện tích đất xây dựng của mỗi căn nhà không được vượt quá 70m2. Hệ số sử dụng đất cũng không được vượt quá 2,0 lần và cần đảm bảo phù hợp với quy hoạch xây dựng đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Trong suốt thời gian phát triển, NOXH đã đóng vai trò quan trọng trong giải quyết nhu cầu nhà ở của người dân lao động và nhân viên công chức nhà nước. Bên cạnh đó, với sự tăng trưởng dân số và sự đô thị hóa ngày càng gia tăng tại các thành phố lớn như TPHCM, Hà Nội, Bình Dương… Nhà ở xã hội đã góp phần không nhỏ vào việc giảm bớt áp lực về nhà ở cho người dân, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của cộng đồng. Nhờ sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức liên quan, NOXH đã xây dựng các dự án nhà ở phù hợp với các tiêu chuẩn kỹ thuật, đảm bảo về môi trường sống, tiện ích cơ sở hạ tầng và an ninh. Đồng thời, NOXH cũng tạo ra cơ hội cho người dân có thu nhập thấp có thể tiếp cận với những cơ hội phát triển xã hội và kinh tế. Nhờ giá nhà ở hợp lý, người dân có thể tiết kiệm được chi phí nhà ở và sử dụng số tiền đó để đầu tư vào việc học tập, kinh doanh hay đảm bảo sự phát triển tài chính cá nhân. Tóm lại, nhà ở xã hội có vai trò quan trọng trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở của người dân có thu nhập thấp ở Việt Nam và các Quốc gia khác trên thế giới.

Điều kiện mua nhà ở xã hội hiện tại như thế nào?

Theo Luật Nhà ở 2014 thì để có thể mua nhà ở xã hội thì người mua phải đáp ứng được các điều kiện cần và đủ như sau:

1) Điều kiện cần.

Thuộc 10 nhóm đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ theo Điều 49 Luật Nhà ở 2014.

1 - Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng.

2 - Hộ gia đình nghèo và cận nghèo tại khu vực nông thôn.

3 - Hộ gia đình tại khu vực nông thôn thuộc vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu.

4 - Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị.

5 - Người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp.

6 - Sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân trong cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân và quân đội nhân dân.

7 - Cán bộ, công chức, viên chức.

8 - Các đối tượng đã trả lại nhà ở công vụ theo quy định tại khoản 5 Điều 81 Luật Nhà ở 2014 (người trả lại nhà ở công vụ nếu không thuộc diện bị thu hồi nhà ở do có hành vi vi phạm theo quy định và chưa có nhà ở tại nơi sinh sống sau khi trả lại nhà công vụ thì cơ quan, tổ chức đang trực tiếp quản lý, sử dụng người này có trách nhiệm phối hợp với UBND cấp tỉnh nơi người đó sinh sống căn cứ vào tình hình cụ thể để giải quyết cho thuê, cho thuê mua, mua nhà ở xã hội).

9 - Học sinh, sinh viên các học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề; học sinh trường dân tộc nội trú công lập được sử dụng nhà ở trong thời gian học tập.

10 - Hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở.

2) Điều kiện đủ.

Căn cứ tại Khoản 1 Điều 51 Luật Nhà ở năm 2014, các đối tượng thuộc số thứ tự 1, 4, 5, 6, 7, 8, 10 trong Điều kiện cần ở trên phải đáp ứng các điều kiện đủ về nhà ở, cư trú, thu nhập như sau:

Điều kiện 1: Điều kiện về nhà ở.

Chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua, thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở dưới mọi hình thức tại nơi sinh sống, học tập hoặc có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích nhà ở theo bình quân đầu người trong hộ gia đình (HGĐ) thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu do Chính phủ quy định theo từng thời kỳ và từng khu vực (trường hợp có nhà ở thuộc sở hữu của mình thì diện tích nhà ở bình quân dưới 10m2/người).

Điều kiện 2: Điều kiện về cư trú.

Phải có đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có nhà ở xã hội; trường hợp không có đăng ký thường trú thì phải có đăng ký tạm trú từ một năm trở lên tại tỉnh, thành phố nơi có nhà ở xã hội, trừ trường hợp theo thứ tự thứ 9.

Điều kiện 3: Điều kiện về thu nhập.

Đối với đối tượng theo thứ tự 4, 5, 6 và 7 tại bảng trên thì phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập thường xuyên theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân. Nói cách khác, phải là người có thu nhập hàng tháng từ 11 triệu đồng trở xuống (132 triệu đồng/năm) nếu không có người phụ thuộc.

Trường hợp người mua nhà là hộ nghèo, cận nghèo thì phải thuộc diện nghèo, cận nghèo theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.

Riêng đối với những đối tượng theo thứ tự 1, 8, 9 và 10 trong nhóm điều kiện cần ở trên thì không yêu cầu phải đáp ứng điều kiện về thu nhập.

Liệu điều kiện mua nhà ở xã hội hiện đã lỗi thời?

Tính từ năm 2014 đến nay, giá bán căn hộ nhà ở xã hội đã tăng lên gấp 5 lần nhưng cách xác định “Điều kiện thu nhập” tại Luật Nhà ở vẫn giữ nguyên như 8 năm trước. Điều này được nhiều người cho là đã lỗi thời và không còn phù hợp với hiện tại.

Cụ thể, để thuộc diện “người có thu nhập thấp” ở các đô thị lớn thì mọi thành viên trong gia đình sẽ có mức thu nhập dưới mức nộp thuế thu nhập cá nhân.

Ví dụ gia đình 4 thành viên (2 vợ chồng và 2 con nhỏ) thì thu nhập 2 lao động chính dưới 21 triệu thì sẽ được phép mua nhà ở xã hội. Nếu tính theo giá nhà ở xã hội ở TPHCM hiện tại thì với số tiền thu nhập này thì khá khó khăn để có thể vừa trang trải sinh hoạt vừa trả góp tiền mua nhà, chưa tính cả các khoản phí phát sinh bệnh tật, rủi ro.Dựa theo lương của gia đình vợ chồng công nhân từ 6.5 - 10 triệu/tháng thì phải mất khoảng 20 năm thì mới có thể mua được NOXH cho riêng mình. Có thể thấy đây là vướng mắc của rất nhiều gia đình lao động không có nguồn thu khác ngoài công việc chính. Ngoài ra thì khi có đủ tiền thì người mua nhà còn phải đối diện với chuỗi ngày hoàn thiện các thủ tục hồ sơ xác minh, chờ xuất mua nhà, chọn dự án phù hợp nơi làm việc, chờ được vay tiền từ ngân hàng…

Bên cạnh nhóm đối tượng người có thu nhập thấp thì nhóm đối tượng hộ cận nghèo cũng khó khăn trong việc mua nhà ở xã hội với mức giá hiện tại. Tính trung bình một căn nhà giá 1.5 tỷ thì người mua nhà phải trả trước 20% tức khoảng 300 triệu thì người cận nghèo không thể lo liệu được. Ngoài ra nếu như đã lo được khoản phí ban đầu thì họ cũng không đạt điều kiện vay tiền mua nhà của ngân hàng khi không thể chứng minh khả năng trả nợ của mình. Điều này phản ảnh rất rõ nét qua tỷ lệ 1.7% người được vay tiền mua nhà trên tổng 18000 người ở TPHCM. Do đó, không ít người người đang mòn mỏi mong chờ sự thay đổi về chính sách, luật sao cho phù hợp hơn để người thu nhập thấp có thể mua NOXH.

Lời kết

Có thể thấy Nhà ở xã hội - NOXH mang đến cơ hội nhà ở cho người dân có điều kiện kinh tế hạn chế. Tuy nhiên, với việc giá bất động sản tăng quá nhanh ở các thành phố lớn đã tại ra những rào cản cho người cần mua nhà, căn hộ. Hy vọng Chính phủ sẽ sớm có hướng giải quyết cho hàng trăm ngàn người đang chờ đợi để mua được nhà ở xã hội. Từ đó duy trì sự công bằng, giúp đất nước phát triển ổn định và bền vững.

Theo Hoàng A.D.